راهنمای جامع نگهداری خودروهای هیبریدی، برقی و بنزینی؛ از انتخاب تا تعمیر

راهنمای جامع نگهداری خودروهای هیبریدی، برقی و بنزینی؛ از انتخاب تا تعمیر

امروزه دنیای خودروها همواره در حال تغییر است، از بنزینی‌های قدیمی گرفته تا هیبریدی‌های هوشمند و برقی‌های آینده‌دار، هر کدام داستان نگهداری و تعمیر متفاوتی دارند. شما چه به فکر خرید یک خودروی جدید باشید، چه مالک یکی از این مدل ها، یا یک تعمیرکار حرفه‌ای، ما سعی کردیم در این مقاله شما را با تفاوت‌های کلیدی نگهداری و تعمیر این سه نوع خودرو آشنا کنیم. با ما همراه باشید تا شما را به سفری کوتاه به دنیای نگهداری خودروهای مدرن ببریم.

نگاهی اجمالی بر انواع خودرو

خودروهای بنزینی، که خودروی معمول این روزهای بازار هستند مخصوصا در کشور ما، با موتورهای احتراق داخلی کار می‌کنند. این موتورها سوخت بنزین را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کنند و به دلیل فناوری جاافتاده، شبکه خدمات گسترده و در دسترس بودن قطعات و تعمیرکارهای حرفه ای، همچنان انتخاب بسیاری از افراد هستند. با این حال، اگر شما دوستدار طبیعت و محیط زیست هستید باید توجه داشته باشید که میزان آلایندگی این خودروها در مقایسه با گزینه‌های دیگر بیشتر است.

در مقابل، امروزه خودروهای هیبریدی تلاش می‌کنند تا با ترکیبی جدید و فناوری هوشمندانه یک موتور بنزینی و یک موتور الکتریکی به همراه باتری، مصرف سوخت و آلایندگی را کاهش دهند. این خودروها معمولاً از سیستم بازیابی انرژی در هنگام ترمزگیری نیز بهره می‌برند که به شارژ باتری کمک می‌کند. بسته به نوع سیستم هیبریدی به کار رفته، میزان استفاده از نیروی الکتریکی در این خودروها متفاوت است.

اما خودروهای برقی، رویکردی کاملاً متفاوت با خودروهای بنزینی و هیبریدی دارند و تنها با نیروی الکتریکی که در باتری‌هایشان ذخیره شده است حرکت می‌کنند. این ویژگی خودروهای برقی باعث می‌شود که هیچگونه آلایندگی مستقیمی نداشته باشند و عملکرد آنها بسیار بی‌صدا باشد که شتاب مناسب نیز از مزایای آن‌هاست. برای استفاده از این خودروها، نیاز به شارژ باتری از طریق منابع برق خارجی وجود دارد.

هر آنچه مالکان و تعمیرکاران باید راجب نگهداری و تعمیر خودروهای بنزینی، هیبریدی و برقی بدانند؛

خودروهای بنزینی، به دلیل داشتن موتور احتراق داخلی پیچیده و سیستم‌های جانبی متعدد (سیستم سوخت‌رسانی، روغن‌کاری، خنک‌کننده و…)، نیاز به سرویس‌های دوره‌ای منظم دارند. که این سرویس‌ها شامل تعویض روغن و فیلترها، بررسی و تعویض تسمه‌ها، شمع‌ها، لنت‌های ترمز و مایعات مختلف خودرو می‌شود. همچنین، احتمال خرابی قطعات متحرک موتور و یا گیربکس وجود دارد که نیازمند تعمیرات تخصصی و هزینه‌بر است.

• برای مالکان: علاوه بر سرویس‌های معمول که باید دوره ای انجام شود،باید حواستان به نکاتی از جمله کیفیت سوخت و تاثیر آن روی عملکرد موتور و سیستم سوخت‌رسانی، نگهداری سیستم اگزوز و کاتالیزور برای جلوگیری از آلودگی، همچنین نشتی‌های روغن و مایعات نیز باشد،که این موارد از چالش‌های کمتر بدیهی نگهداری خودروهای بنزینی هستند.
• برای تعمیرکاران: تشخیص و رفع عیوب پیچیده موتورهای احتراق داخلی با سیستم‌های توربوشارژ و تزریق مستقیم سوخت، عیب‌یابی دقیق سنسورها و عملگرهای الکترونیکی موتور، و کار با دستگاه‌های دیاگ پیشرفته برای شناسایی مشکلات نرم‌افزاری ECU از تخصصی ترین چالش های این حوزه برای تعمیرکارها است.

خودروهای هیبریدی:

در مقابل، خودروهای هیبریدی با ترکیب دو سیستم پیشرانه (بنزینی و الکتریکی)، نیازمندی‌های نگهداری متفاوتی دارند. آن‌ها همچنان به سرویس‌های دوره‌ای موتور بنزینی نیز نیاز دارند، اما به دلیل استفاده کمتر از موتور بنزینی در برخی شرایط رانندگی، فواصل سرویس ممکن است طولانی‌تر باشد. سیستم الکتریکی خودرو (موتور و باتری) معمولاً استهلاک کمتری دارد، اما بررسی دوره‌ای سلامت باتری ولتاژ بالا و سیستم ترمز احیاکننده از نکات مهم در نگهداری آن‌هاست. تعمیرات این خودروها نیازمند دانش تخصصی در هر دو حوزه (بنزینی و الکتریکی) است.

• برای مالکان: علاوه بر نگهداری موتور بنزینی، آگاهی از نحوه صحیح استفاده از سیستم هیبریدی برای افزایش طول عمر باتری (جلوگیری از خالی شدن کامل باتری به صورت مکرر)، توجه به عملکرد سیستم خنک‌کننده باتری و موتور الکتریکی، و مراجعه به تعمیرگاه‌های متخصص در صورت بروز هرگونه علامت غیرعادی در عملکرد سیستم هیبریدی (مثل کاهش راندمان یا صداهای غیرمعمول) از نکات مهم است.
• برای تعمیرکاران: تشخیص و رفع عیوب مربوط به سیستم ولتاژ بالا (باتری، موتور/ژنراتور الکتریکی، اینورتر/کانورتر) که نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی و داشتن تجهیزات مخصوص است، عیب‌یابی سیستم ترمز احیاکننده و هماهنگی آن با ترمزهای مکانیکی، و کار با نرم‌افزارهای تخصصی برای تشخیص مشکلات سیستم هیبریدی از چالش‌های این حوزه است.

خودروهای برقی:

 اما خودروهای برقی، به دلیل ساختار ساده‌تر و نداشتن موتور احتراق داخلی، در بسیاری از جنبه‌های نگهداری با دو نوع قبلی تفاوت اساسی دارند. آن‌ها نیازی به تعویض روغن موتور، فیلتر هوا یا شمع‌ها ندارند. مهم‌ترین بخش نگهداری آن‌ها مربوط به باتری، موتور الکتریکی و سیستم مدیریت حرارتی است. طول عمر باتری‌های برقی معمولاً زیاد است و سیستم ترمز به دلیل استفاده از ترمز احیاکننده، استهلاک کمتری دارد. تعمیرات خودروهای برقی نیازمند تخصص در سیستم‌های الکتریکی ولتاژ بالا، الکترونیک و نرم‌افزار است.

• برای مالکان: توجه به نحوه صحیح شارژ باتری برای افزایش طول عمر آن (عدم شارژ بیش از حد یا تخلیه کامل مکرر)، مدیریت دمای باتری (جلوگیری از قرار گرفتن طولانی‌مدت در دماهای بسیار بالا یا پایین)، و آگاهی از محدوده پیمایش واقعی خودرو در شرایط مختلف آب و هوایی و نوع رانندگی از نکات کلیدی نگهداری هستند. همچنین، بررسی دوره‌ای وضعیت کابل شارژ و پورت شارژ خودرو اهمیت دارد.
• برای تعمیرکاران: تشخیص و رفع عیوب مربوط به باتری ولتاژ بالا (شناسایی سلول‌های خراب، بررسی سیستم مدیریت باتری – BMS)، عیب‌یابی موتور الکتریکی و سیستم کنترل آن، کار با سیستم‌های شارژ سریع DC و AC، و آشنایی با پروتکل‌های ارتباطی بین اجزای مختلف سیستم الکتریکی خودرو از چالش‌های تخصصی این حوزه است. همچنین، به‌روز بودن با نرم‌افزارهای کنترلی خودروهای برقی اهمیت زیادی دارد.

کدام مقرون‌به‌صرفه‌تر است؟

 یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب خودرو برای هر خریدار هزینه‌های نگهداری آن است. در مقایسه بین خودروهای بنزینی، هیبریدی و برقی، این هزینه‌ها تفاوت‌های قابل توجهی دارند:

• خودروهای بنزینی: به طور کلی، هزینه‌های سرویس‌های دوره‌ای در خودروهای بنزینی به دلیل نیاز به تعویض منظم روغن موتور، فیلترها و شمع‌ها می‌تواند نسبتاً بالا باشد. همچنین، احتمال بروز تعمیرات غیرمنتظره در موتور و گیربکس با گذشت زمان وجود دارد که می‌تواند هزینه‌بر باشد. هزینه سوخت نیز بسته به میزان مصرف و قیمت بنزین، یک هزینه جاری و قابل توجه است. هزینه بیمه ممکن است بسته به مدل و سال ساخت خودرو متغیر باشد، اما معمولاً تفاوت چشمگیری بین انواع پیشرانه وجود ندارد.

• خودروهای هیبریدی: هزینه‌های سرویس‌های دوره‌ای در این خودروها ممکن است در کوتاه‌مدت مشابه خودروهای بنزینی باشد، اما به دلیل استفاده کمتر از موتور بنزینی، برخی قطعات دیرتر مستهلک می‌شوند. هزینه سوخت معمولاً به دلیل استفاده از نیروی الکتریکی کمتر از خودروهای بنزینی است. با این حال، هزینه تعویض احتمالی باتری هیبریدی می‌تواند بالا باشد، اما معمولاً طول عمر این باتری‌ها زیاد است. هزینه بیمه نیز تفاوت چشم گیری با خودروهای بنزینی ندارد.

• خودروهای برقی: خودروهای برقی به دلیل نداشتن موتور احتراق داخلی، نیازی به سرویس‌های دوره‌ای معمول خودروهای بنزینی و هیبریدی مثل تعویض روغن و فیلترها ندارند. و چون این خودرو ها به جای سوخت از برق استفاده می کنند، هزینه شارژ به مراتب کمتر از هزینه بنزین برای مسافت مشابه است. اما یکی از تفاوت هایی که این نوع خودرو دارد، هزینه اولیه خرید و هزینه تعویض باتری است . هزینه بیمه نیز ممکن است در برخی موارد به دلیل قیمت بالاتر خودرو، کمی بیشتر باشد.

نکته برای تعمیرکاران: با افزایش تعداد خودروهای هیبریدی و برقی، بازار کار برای تعمیرکاران متخصص در این زمینه‌ها رو به رشد خواهد بود. تسلط بر دانش و مهارت‌های لازم برای تعمیر این خودروها می‌تواند فرصت‌های درآمدزایی جدیدی ایجاد کند.

دسترسی به خدمات و تعمیرکارها:

یکی از نکات مهمی که در انتخاب خودرو باید به آن توجه کرد، سهولت دسترسی به خدمات پس از فروش و تعمیرگاه‌های متخصص است. خودروهای بنزینی به دلیل رواج بیشتر و قدمت طولانی‌تر در بازار ایران، از شبکه خدمات گسترده‌ ای برخوردار هستند و یافتن تعمیرکار ماهر و قطعات یدکی برای آن‌ها معمولاً آسان‌تر است.

در مقابل، خودروهای هیبریدی و برقی به دلیل فناوری‌های نوین‌تر و تعداد کمتر در بازار، ممکن است نیاز به تعمیرگاه‌های تخصصی‌تری داشته باشند که تکنسین‌های آموزش‌دیده و آشنا با سیستم‌های الکتریکی را در اختیار داشته باشند. با این حال، با افزایش تدریجی تعداد این خودروها، انتظار می‌رود که دسترسی به خدمات و تعمیرکاران متخصص نیز در حال بهبود باشد.

 در پایان خودروی هیبریدی و برقی بخریم یا خیر؟

انتخاب خودرو بین بنزینی، هیبریدی و برقی کاملا بسته به شرایط و نیازهای شما متفاوت است. خودروهای بنزینی با قیمت خرید پایین‌تر و دسترسی آسان به خدمات، همچنان گزینه‌ای رایج‌ برای اکثر مردم است، اما هزینه سوخت و نگهداری بالاتری دارند و آلایندگی بیشتری نیز تولید می‌کنند. در مقابل، هیبریدی‌ها با کاهش مصرف سوخت و آلایندگی، هزینه خرید بیشتری دارند و در صورت نیاز به تعمیرات تخصصی و تعویض باتری، هزینه‌هایی را به دنبال خواهند داشت.

خودروهای برقی با آلایندگی صفر و هزینه شارژ پایین، گرچه در زمان خرید گران‌ترند و نیازمند زیرساخت شارژ و تعمیرکار متخصص هستند، اما در بلندمدت می‌توانند مقرون‌به‌صرفه‌تر باشند. در نهایت، با در نظر گرفتن بودجه، نحوه استفاده از خودرو، اهمیت مسائل زیست‌محیطی و سهولت دسترسی به خدمات، می‌توانید بهترین انتخاب را برای خود رقم بزنید.